Kryefaqja Artikull A është gripi i shpendëve pandemia e ardhshme? Çfarë duhet të dini

A është gripi i shpendëve pandemia e ardhshme? Çfarë duhet të dini

0
Shpërndaje

Rasti i parë kur një person ka humbur jetën nga gripi i shpendëve është shënuar në SHBA. Megjithëse njerëzit zakonisht nuk preken nga ky virus, shpërthimi aktual i gripit të shpendëve ka ngritur shqetësime mes ekspertëve për mundësinë e një “pandemie të gripit të shpendëve”. 

Ja çfarë duhet të dini për H5N1?

Sipas CDC-së, gripi i shpendëve është një sëmundje që prek shpendët dhe shkaktohet nga infeksioni me viruset e gripit të tipit A. Tek kafshët, gripi i shpendëve është shumë ngjitës dhe shpesh fatal. Virusi përhapet përmes pështymës, sekrecioneve dhe jashtëqitjeve të shpendëve të infektuar.

Ky grip nuk është një problem vetëm në SHBA. Ai tashmë është përhapur në mbarë botën, duke prekur kafshët në Evropë, Azi dhe Afrikë. Shpendët e egër (sidomos shpendët ujorë) dhe shpendët shtëpiake (pula, gjela, rosa, pata etj.) janë më të rrezikuar, sipas USDA-së.

Infeksionet e njeriut me virusin e gripit të shpendëve janë të rralla dhe zakonisht nuk transmetohen nga personi në person.

A është H5N1 një virus i ri?

Ju mund të keni dëgjuar për H5N1 vetëm kohët e fundit, por nuk është një virus i ri. Shkencëtarët e kanë studiuar atë për gati tre dekada.

identifikua për herë të parë te patat në Kinën Jugore në vitin 1996. Me kalimin e viteve, ka shkaktuar shpërthime sporadike te shpendët e egër dhe të butë në mbarë globin.

Virusi u rishfaq në Amerikën e Veriut në fund të vitit 2021 dhe tërhoqi shpejt vëmendjen e shkencëtarëve, sepse dukej se kishte zgjeruar repertorin e tij, duke u përhapur përtej zogjve dhe duke infektuar një shumëllojshmëri në rritje të gjitarëve. Në valën aktuale të infeksioneve,  është përhapur në më shumë se 48 lloje në të paktën 26 vende .

A mund të bëhet H5N1 një pandemi e re?

Shkencëtarët pajtohen se virusi do të duhet të evoluojë – ose të ruajë ndryshimet kryesore në sekuencën e tij gjenetike – për të filluar një pandemi.

Sa herë që një virus infekton një qelizë dhe kopjon vetveten, ai bën gabime. Zakonisht, këto gabime janë beninje apo edhe të dëmshme për virusin, por herë pas here, ka një ndryshim gjenetik që e ndihmon virusin të bëhet më i mirë në infektimin e qelizave. Duke pasur parasysh grupin e duhur të rrethanave, ai version i virusit mund t’i kalojë të tjerët dhe të vazhdojë të mbijetojë, duke infektuar lloje të reja strehuesish.

Shkencëtarët thonë se çdo lloj ndryshimi mund të sjellë telashe për njerëzit. Megjithëse virusi H5N1 është shumë i mirë në infektimin e zogjve dhe është bërë një kërcënim për shumë lloje të ndryshme gjitarësh, duke përfshirë lopët, edhe pse ende shumë “i ngathët” në infektimin e njerëzve.

Në lopët, për shembull, virusi H5N1 infekton kryesisht gjëndrat e qumështit. Kjo shkakton një rënie dramatike të prodhimit të qumështit, por zakonisht nuk shkakton ngordhjen e tyre. Tek njerëzit, rruga kryesore e infeksionit duket të jetë përmes syve; konjuktiviti, ose sytë e skuqur dhe të përflakur, duket se janë simptoma treguese të infeksionit.

Shkencëtarët mendojnë se H5N1 infekton sytë sepse viruset e gripit hyjnë në qeliza përmes sheqernave në sipërfaqen e tyre të quajtura acide sialike. Zogjtë – dhe sytë e njeriut – kanë kryesisht receptorë alfa 2,3 të acidit sialik në qelizat e tyre. Por një lloj tjetër receptori i acidit sialik, alfa 2,6, është më i përhapur në traktin respirator të njeriut. Viruset e gripit njerëzor, përfshirë ato që shkaktojnë gripin sezonal, kanë evoluar për të infektuar qelizat përmes receptorëve alfa 2,6.

Duke pasur kohë të mjaftueshme në trupin e njeriut, virusi i gripit të shpendëve ka treguar aftësinë për të ndryshuar për t’u bërë më i mirë në infektimin e llojeve të ndryshme të qelizave dhe indeve, duke u përhapur nga sytë në traktin respirator, për shembull.

Mostrat e virusit H5N1 që infektoi një pacient të sëmurë rëndë në Luiziana treguan gjithashtu shenja të përshtatjes me qelizat njerëzore. Ekspertët e sëmundjeve infektive paralajmërojnë se ndërsa virusi vazhdon të përhapet, ka më shumë gjasa që ai të ndryshojë për t’u bërë një patogjen plotësisht njerëzor.

Si e dimë se nuk po përhapet nga personi në person?

CDC dhe departamentet shtetërore të shëndetit publik po monitorojnë punëtorët e fermave që testohen pozitivë dhe ndjekin të gjithë ata që kanë qenë përreth gjatë kohës së sëmurë, një praktikë e quajtur gjurmimi i kontaktit, për të parë nëse sëmuren. Laboratorët shtetërorë të shëndetit publik po renditin gjithashtu të gjithë viruset e gripit A të zbuluar përmes testimit rutinë të gripit. Deri më tani, vetëm dy infeksione të gripit të shpendëve te njerëzit janë zbuluar në këtë mënyrë.

CDC vlerëson se rreziku aktual për publikun është i ulët.

Shenjat e gripit të shpendëve te njerëzit:

  • Skuqje të syve
  • Simptoma të lehta si gripi i zakonshëm
  • Temperaturë
  • Kollë
  • Dhimbje trupi
  • Pneumoni

Nëse keni qenë në kontakt me shpendë të infektuar dhe ndjeni këto simptoma brenda 10 ditësh, izolohuni dhe kontaktoni autoritetet shëndetësore lokale.

Parandalimi te njerëzit

CDC rekomandon:

  • Shmangni kontaktin direkt me shpendët e egër.
  • Mos hani produkte të papërpunuara, si qumështi ose vezët e pagatuara.
  • Përdorni doreza dhe lani duart pas kontaktit me shpendët.

A duhet të ndaloni konsumin e pulave ose vezëve?

Jo. Mishi dhe vezët e gatuara mirë janë të sigurta për konsum.

Në përfundim, ndërsa rreziku për një pandemi mbetet i ulët, është e rëndësishme të qëndroni të informuar dhe të ndiqni udhëzimet përkatëse për të mbrojtur veten dhe të tjerët.

LËR NJË MESAZH

Please enter your comment!
Please enter your name here