Nishanët nuk duhen prekur. Ky koncept megjithëse i gabuar vijon të jetë pjesë e mentalitetit të shqiptarëve duke u kthyer në origjinë të shfaqjes së kancerit të lëkurës në formën më të rëndë të tij. Specialistët tregojnë se rastet e personave të prekur nga kjo sëmundje po vijnë gjithnjë e në rritje. Statistikat e sakta në vendin tonë mungojnë, por mjekët venë alarmin se kanceri i lëkurës po prek edhe të rinjtë. Askush nuk është i mbrojtur nga melanoma, por mjekët thonë se ajo mund të parandalohet duke filluar me një vetëkontroll. Djegia nga dielli është një ndër shkaktarët kryesorë të melanomës prandaj specialistët na rekomandojnë kujdes ndaj tij. Aq më tepër personat më të rrezikuar nga ky kancer si ata me ngjyrë të çelur lëkure apo që kanë histori familjare me melanomë. Gjithashtu mjekët rekomandojnë shmangien e solarëve për nxirje artificial të lëkurës, pasi ato i konsiderojnë makineritë e kancerit.
Ka 2 lloje kryesore të kancerit në lëkurë, të cilat prekin pjesën me të madhe të njerëzve:
Tumori kanceroz në qelizën themelore është më i përhapur që prek qelizat që ndodhen në shtresën e parë të lëkurës. Është një kancer që nuk përparon shpejt dhe nuk përhapet në pjesët e tjerat të trupit.
Lloji I dytë përfshin gjithashtu një qelizë në shtresën e parë të lëkurës dhe quhet squamous dhe gjithashtu nuk përbën shumë rrezik.
Melanoma është sëmundja më me rrezik pasi prek qelizat të cilat prodhojnë ngjyrën e lëkurës dhe nëse nuk merr mjekimin e duhur në kohën e duhur prek mushkëritë, mëlçinë dhe trurin.
Mjekët këshillojnë njerëzit të vërejnë ndryshimet në poret e lëkurës që mund të ndryshojnë në nishane, në madhësi, në formë. Kurimi i këtij kanceri varet nga lloji dhe nëse ai është përhapur apo jo.
Shkaku kryesor i kancerit të lëkurës është ekspozimi ndaj rrezeve ultraviolet (UV). Dielli prodhon rrezatimin UV, por edhe aparaturat estetike siç janë solaret janë burim i prodhimit të tyre.
Pjesa më e madhe e vendeve mesdhetare kanë nivele të larta të rrezeve UV gjatë gjithë vitit. Ky rrezatim nuk mund të shihet ose të ndihet por mund të shkaktojë:
- Djegie nga dielli
- Plakje të parakohshme të lëkurës
- Dëmtim të qelizave të lëkurës që çojnë në krijimin e kancerit të lëkurës
Kanceri i lëkurës është i lidhur me dy faktorë: ekspozimin e njeriut gjatë gjithë jetës ndaj rrezeve UV dhe një numër të konsiderueshëm të djegieve që ato kanë patur.
Kërkuesit sugjerojnë që ndërkohë që qelizat e lëkurës janë dëmtuar shpesh në fëmijëri, mund të jetë ekspozimi diellor në moshën madhore që bën këto qeliza të dëmtuara të kthehen në kanceroze.
Kush është në rrezik?
Çdo njeri mund të zhvillojë kancerin e lëkurës, pavarësisht nga ngjyra e lëkurës apo shëndeti i përgjithshëm. Megjithatë, disa njerëz kanë një rrezik më të lartë të kancerit të lëkurës sesa të tjerët.
Ju mund të jeni nënjë rrezik të lartë, nëse ju keni:
- Quka të shumta në trupin tuaj
- Një histori familjare ose personale të melanomës
- Periudha të rralla por intensive të ekspozimit ndaj rrezatimit UV, veçanërisht nëse ky ekspozim rezulton në djegie (të tilla sin ë pushime ose gjatë aktivitetit rekreativ)
- Lëkurë që digjet shpejt
- Flokë të kuq ose bjond dhe sy jeshilë ose blu
- Një sistem të dobët imunitar (sistemi imunitar), që mund të jenë shkak për ilaçe të caktuara që e shtypin atë
- Njollat diellore (keratozat diellore)
Pikat e kuqe të lëkurës janë quajtur njolla diellore (keratozë diellore). Ato zakonisht ndodhin tek njerëzit mbi moshën 40 vjeçare në zonën e lëkurës të ekspozuar ndaj dielit, siç është koka, qafa, duart dhe këmbët. Disa keratoza diellore mund të zhvillohen në karcinoma bazoqelizore.
Njerëzit me lëkurë të errët kanë një mbrojtje më natyrale kudër kancerit të lëkurës sepse lëkura e tyre prodhon më shumë melaminë sesa lëkura me ngjyrë të hapur.
Flisni me doktorin tuaj në lidhje me rreziqet për kancerin e lëkurës. Dermatologu juaj mund t’ju japë këshillat rreth kontrollit të lëkurës tuaj.
Shenjat paralajmëruese
Qukat
Quka është një rritje normale në lëkurë. Qukat shfaqen kur qelizat e prodhimit të pigmentit në lëkurë rriten në grup. Qukat janë shumë të zakonshme. Disa njerëz kanë shumë quka në lëkurë dhe kjo mund të trashëgohet nga familjarët. Ekspozimi I tepërt në diell, veçanërisht në fëmijëri, mund të çojë në zhvillimin e samë shumë qukave në lëkurë.
Nevuset displazike
Quka që ka një formë të parregullt dhe një ngjyrë jot ë njëllojtë quhet nevus displazik. Njerëzit me shumë nevuse displazike janë në një rrezik të lartë të të zhvilluarit të melanomës . nëse ju keni këto quka, ju duhet të kontrolloni rregullisht lëkurën tuaj për ndonjë ndryshim dhe të shihni për pika të reja në lëkurë. Nëse ju vini re ndonjë ndryshim duhet të shkoni menjëherë tek doktori juaj.
Materiali është punuar nga mjekët dermatologë në Poliklinikën e Specialiteteve numër 3, Tiranë.
