Përshtati në shqip: Blertina Koka
Vitaminat dhe mineralet janë të rëndësishme për jetën e njeriut po aq sa ajri dhe uji. Ato ndihmojnë në funksionimin e organeve të ndryshme, si dhe mbrojnë trupin nga një sërë sëmundjesh. Zakonisht vitaminat dhe mineralet përfshihen në të njëjtën kategori, por në fakt janë krejt të ndryshme. Vitaminat janë substanca organike të prodhuara nga produktet bimore ose shtazore. Përveç vitaminës D, të cilën njeriu është i aftë ta prodhojë vetë nga rrezet e diellit, asnjë prej vitaminave të tjera nuk prodhohet në organizëm dhe kështu duhet të merren nga ushqimi.
Mineralet, nga ana tjetër, janë elemente joorganike që vijnë nga shkëmbinjtë, toka dhe uji. Megjithatë, mund t’i absorboni ato në mënyrë indirekte nga mjedisi ose ndonjë kafshë që ka ngrënë një produkt bimor të caktuar.
Dy lloje vitaminash
Vitaminat ndahen në dy kategori: vitaminat që treten në ujë – që do të thotë se trupi nxjerr jashtë pjesën që nuk absorbohet – dhe vitaminat që treten në yndyra, ku sasia e mbetur ruhet në mëlçi dhe indet dhjamore si rezerva. Vitaminat që treten në ujë janë 8 vitaminat B (B-1, B-2, B-3, B-5, B-6, B-7, B-9 dhe B-12) dhe vitamina C. Vitaminat që treten në yndyra janë A, D, E dhe K.
Në planetin tonë njihen shumë minerale por vetëm pak prej tyre janë të nevojshme për ne.
Burimet kryesore të vitaminave dhe mineraleve
Mënyra më e mirë për të marrë lloje të ndryshme të vitaminave dhe mineraleve, dhe në sasi të duur, është të ndiqni një dietë të shëndetshme. Këtu duhet të përfshihen të gjitha llojet e frutave dhe perimeve, drithërat, bishtajoret dhe bathët, proteinat dhe bulmeti. Lajmi i mirë është se shumë ushqime përmbajnë burime të shumëfishta të mineraleve dhe vitaminave, prandaj është më e lehtë që t’i merrni ato çdo ditë nga produktet natyrale. Ja cilat janë disa nga burimet ushqimore më të mira të vitaminave dhe mineraleve.
Burimet e vitaminave
Që treten në ujë
B-1: mish i derrit, qumështi i sojës, shalqiri, kungulli
B-2: qumështi, kosi, djathi, drithërat
B-3: mishi, shpendët, peshku, drithërat, kërpudhat, patatet
B-5: mishi i pulës, drithërat, brokoli, avokado dhe kërpurdhat
B-6: mishi, peshku, shpendi, produktet e sojës dhe bananet
B-7: drithërat, vezët, peshku, produktet e sojës
B-9: drithërat, shpargu, spinaqi, brokoli, bishtajoret, lëngu i portokallit
B-12: mishi, peshku, qumështi, djathi, qumështi i sojës dhe drithërat
Vitamina C: qitrot, brokoli, specat, spinaqi, luleshtrydhet, domatet dhe lakra Brukseli
Që treten në yndyra
Vitamina A: mish viçi, mëlçia, vezët, peshku, karkalecat e detit, qumështi, patatet e ëmbla, karota, kungulli, spinaqi, mango
Vitamina D: Qumështi dhe drithërat, peshku i yndyrshëm
Vitamina E: vajrat vegjetalë, jeshillëqet, drithërat, frutat e thata
Vitamina K: Lakër, vezë, qumësht, spinaq, brokoli, kale
Mineralet
Kalciumi: Kosi, djathi, qumështi, salmoni, jeshillëqet
Magnezi: Spinaq, brokoli, bishtajoret, farat, buka e bardhë
Kaliumi: mishi, qumështi, frutat, perimet, drithërat, bishtajoret
Sodiumi: kripë, salca e sojës, perimet
Krom: mishi, shpendët, peshku, frutat e thata, djathi
Kopër: Gocat e detit, frutat e thata, farat, drithërat, fasulet, kumbullat
Fluori: peshku, çajrat
Jodi: kripa e jonizuar, produktet e detit
Hekuri: mishi i kuq, mishi i shpendëve, frutat, vezët, jeshillëqet, buka
Mangan: frutat e thata, drithërat, çaji, bishtajoret.
Selen: mish, produkte deti, bajame
Zink: mish, gocat e detit, bishtajoret, drithërat
Burimi: Harvard Medical School / Shendeti.com.al
